Geschiedenis spoorwegen
in en om
Roosendaal
 
Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.
 
 
 

Wachterswoningen 21 t/m 27 tussen Roosendaal en Essen
 
Tussen Roosendaal en de landsgrens bij Nispen/Essen stonden in vroeger dagen zeven wachterswoningen langs de spoorweg. Mede afhankelijk van de beschikbaarheid aan foto's en gegevens komen deze woningen en hun directe omgeving in deze bijdrage onder de aandacht.
 

1. Wachterswoning 21 aan de Vijfhuizenberg te Roosendaal
(WH = wachthuis of wachterswoning, MP = kilometerpaal)
 
 
Overwegen bij km 24,890 (Vijfhuizenberg), km 25,212 (particulier) en km 25,632 (Watermolenstraat).
 
 
Woning 21, km 24,882 Zlw-Esn (rechts), aanbesteding volgens bestek 396 SS in 1884, gereed in 1886 en afgebroken in 1996.
 
 
Omdat van de wachterswoningen 21 t/m 27 slechts één plaatje bekend is van hun oorspronkelijke toestand is in deze rubriek de foto uit 1908 van woning 22 bij km 25,586 (Zlw - Esn) aan de Watermolenstraat als eerste geplaatst. De foto is gemaakt vanuit het noorden en laat ook nog een wachtpostje zien, kort bij de overweg.
 
 
Terug naar wachterswoning 21 met een foto van 19 augustus 1978 van de nagenoeg identieke wachterswoning 21 bij km 24,882 (Zlw - Esn) op Vijfhuizenberg 17 (in de volksmond bekend als De Fuis).
 
De (al sinds 1923) onbewaakte overweg (km 24,890 Zlw - Esn) naast wachterswoning 21 was en is altijd alleen in gebruik geweest voor landbouwverkeer. Ter beveiliging zijn nog schrikhekken aangebracht. Sinds de elektrificatie in 1957 reden de treinen links, vandaar dat er bij elke overweg op het grenstraject een bord stond met de tekst: 'LET OP, Treinen rijden normaal op LINKER spoor'.
 
Ook bij wachterswoning 21 vond in 1920 een vergroting plaats en wel in de lengte (naar het noorden toe) en in de hoogte, zodat op de eertijds zo krappe zolder echte slaapkamertjes ontstonden. Voor dit laatste werden alle muren hoger opgetrokken. Bij wachterswoning 21 stond op de plaats van het linkerraam aan de spoorzijde de vroegere voordeur. Aan weerszijden van die vroegere voordeur was er vóór 1920 een raam. Het linkse raam verdween geheel en het rechtse werd een eindje naar rechts gezet. Later werd dat weer vervangen door het op de foto zichtbare raam in een modernere vormgeving (Bron: Opmeting Marius Broos, 30 oktober 1993).
 
 
Locomotief NMBS 1501 nadert op 19 augustus 1978 met trein TEE 82 Étoile du Nord en gestreken stroomafnemers de spanningssluis (overgang tussen 1500 Volt in Nederland en 3000 Volt in België) even ten zuiden van Roosendaal. Links staat wachterswoning 21. De drie rijtuigen leveren slechts 78 zitplaatsen voor reizigers op. Indien wordt bedacht wat een mankracht alleen al voor het rijden van deze trein met restaurant nodig is, dan valt het gemakkelijk te begrijpen, dat de Trans Europ Express in het begin van de jaren zeventig tussen Amsterdam en Brussel verlies ging opleveren. Overigens had in 1978 het baanlichaam van het grenstraject nog steeds dezelfde breedte als in 1854. Vanwege extra onderhoud door uitzakkingen van grond en ballast in de sloot ernaast werd het baanlichaam vijf jaar later aanzienlijk verbreed.
 
 
De foto toont de situatie op 4 augustus 1984, toen de (al sinds 1923) onbewaakte overweg nog aanwezig was voor landbouwverkeer, maar het baanlichaam (vanwege verzakkingen) langs het hele baanvak tussen Roosendaal en de grens al was verbreed.
 
Aan de noordzijde van de wachterswoning stond nog een origineel raam uit 1885. De overweg werd in 1987 opgeruimd. Ongeveer op de plaats van de vroegere spanningssluis werd op 13 juli 1992 de AHOB (km 25,052 Zlw - Esn) in de Willem Dreesweg in dienst gesteld. Maar omdat de gemeente Roosendaal en Nispen het niet eens was over een in ruil hiervoor elders te sluiten spoorwegovergang werd de overweg met AHOB en al volledig 'afgeplankt'. Pas na lang touwtrekken tussen de gemeente en de NS kon het verkeer na ruim een jaar, op 20 september 1993, van de nieuwe overweg gebruik maken.
 
 
Locomotief NS 2241 (in geelgrijze uitvoering) passeert op 11 juli 1990 met lege ertstrein 49980, op weg van Essen naar de Maasvlakte, de spanningssluis en wachterswoning 21. Het betrof een incidenteel contract voor vervoer van erts naar Esch (in Luxemburg). Inmiddels is deze plaats, op slechts enkele honderden meters uit het centrum van de stad, onherkenbaar gewijzigd. Links buiten beeld ligt nu het wooncomplex 'Klein-Brabant'.
 
De uit 1957 daterende spanningssluis werd op kosten van de gemeente (circa fl. 1,500.000,-) in het voorjaar van 1992 verplaatst van km 24,950 (Zlw - Esn) naar km 26,060 (Zlw -Esn), vanwege de aanleg van een overweg. Aanvankelijk was het de bedoeling voor de nieuwe Willem Dreesweg een onderdoorgang te maken, maar de gemeente had niet genoeg geld.
Een veel goedkopere oplossing was de verplaatsing van de spanningssluis. De nieuwe werd in dienst genomen in de nacht van 21 op 22 juni 1992. De oude werd een maand later werd afgebroken. In maart 1992 kwam wachterswoning 21 leeg te staan door het vertrek van de bewoners naar de stad. In de zomer van 1993 werd het pand dat al lang in particuliere eigendom was, beschadigd door vandalisme. Dit betekende uiteindelijk afbraak in augustus 1996. In ruim een eeuw tijd woonden in wachterswoning 21 slechts vier spoorwegbeambten met hun vaak kinderrijke gezinnen:
 
1884 – 1923 : Cornelis (Kees) de Bruijn, ploegbaas SS, gevestigd op 31-03-1884 uit Oudenbosch, * 31-01-1856 te Etten, + 07-01-1948 te Roosendaal (91 jaar oud), gehuwd op 22-09-1879 te Oudenbosch met Catharina Willemse, wachteres SS, * 13-01-1857 te Oudenbosch, + 26-02-1932 te Roosendaal. Vijftien kinderen, waarvan vier op zeer jonge leeftijd zijn overleden.
 
1923 – 1935 : Joannes Dam, wegwerker NS, ploegbaas NS, gevestigd op 29-04-1922 uit Zevenbergen, * 14-02-1889 te Hoeven, + 05-06-1944 te Roosendaal (55 jaar, zwaar gewond bij bombardement op 31-05-1944), gehuwd op 10-07-1917 te Zevenbergen met Clasina Johanna den Biggelaar, * 16-11-1895 te Zevenbergen, + 19-01-1959 te Etten en Leur (63 jaar).
 
1935 – 1967 : Johannes Gabriëls, wegwerker NS, ploegbaas NS, * 11-02-1892 te Rucphen, + onbekend, gehuwd op 12-05-1914 te Roosendaal met Maria Hendrika Roozen, * 12-01-1891 te Boxtel, +01-01-1958 te Roosendaal (66 jaar). Acht kinderen, waarvan drie op zeer jonge leeftijd zijn overleden.
 
1967 – 1992 : Lambertus Wevers, wegwerker NS, gevestigd op 08-04-1932 uit Zevenbergen, * 07-03-1919 te Zevenbergen, gehuwd,
oudste zoon van Dominicus Wevers, seinhuiswachter NS (blokpost 62, Meirestraat 5), * 15-12-1889 te Zevenbergen, + onbekend,
gehuwd op 10-05-1918 te Zevenbergen met Johanna de Jong, * 28-03-1892 te Zevenbergen, + onbekend.
 
 

2. Wachterswoning 22 aan de Watermolenstraat te Roosendaal
(WH = wachthuis of wachterswoning, MP = kilometerpaal)
 
 
Overwegen bij km 25,632 (Watermolenstraat), km 26,095 (Tolbergsestraat) en km 26,460 (particulier).
 
 
Woning 22, km 25,586 Zlw-Esn (rechts), aanbesteding volgens bestek 396 SS in 1884, gereed in 1886 en afgebroken in 1941.
 
 
Rond 1908 staan negen wegwerkers, onder leiding van Cornelis (Kees) de Bruijn (helemaal links, met baard), bij wachterswoning 22, ter hoogte van de spoorwegovergang in de Watermolenstraat, te poseren voor een fotograaf. Vaag op de achtergrond zijn bij de overweg, een vijftigtal meters verderop, nog enkele kinderen te ontwaren.
 
Zowel links als rechts van de lijn staan telegraaf- en telefoonpalen, niet alleen voor de verbindingen tussen het station Roosendaal en dat van Essen, maar ook voor de Rijkstelegraaf- en Telefoondienst als verbinding tussen Nederland en Belgie. Juist links van de vijfde man (van links) is het elektrisch kloksein te ontwaren. Zodra dat begon te luiden, moest de wachter(es) zijn of haar overweg onmiddellijk te sluiten. Het signaal werd bediend vanaf seinhuis A in Roosendaal. De rails zijn op een eenvoudige wijze op de dwarsliggers bevestigd. De railstaven zijn hooguit een meter of acht lang. Als ballast wordt zand gebruikt.
 
Tussen de wachterswoning 22, gebouwd in 1885 bij km 25,586 (Zlw - Esn), en de overweg staan achtereenvolgens een bergplaats voor de ploeg van de Dienst van Weg & Werken (destijds kortweg 'ploegkeet' genoemd) en een wachtpost als onderkomen voor de invaller of aflosser van de overwegwachter.
De spoorwegbeambten zijn bijna allemaal bekend, behalve de nummers 4 en 8 (van links naar rechts):
 
1. Cornelis (Kees) de Bruijn, ploegbaas SS, gevestigd op 31-03-1884 uit Oudenbosch, * 31-01-1856 te Etten, + 07-01-1948 te Roosendaal (91 jaar oud), gehuwd op 22-09-1879 te Oudenbosch met Catharina Willemse, wachteres SS, * 13-01-1857 te Oudenbosch, + 26-02-1932 te Roosendaal. Vijftien kinderen, waarvan vier op zeer jonge leeftijd zijn overleden.
 
2. Cornelis (Kees) Gabriël Hectors, los arbeider SS (geen spoorwegpet), * 13-11-1882 te Roosendaal, + 13-02-1948 te Roosendaal (65 jaar), gehuwd op 01-04-1910 te Roosendaal met Helena van Gastel, * 23-03-1886 te Rucphen, + 27-01-1968 te Roosendaal.
 
3. Hendrik (Hein) Jongeneelen, wegwerker SS, * 06-08-1874 te Rucphen, + 06-10-1956 te Roosendaal (82 jaar), gehuwd op 21-06-1898 te Roosendaal met Maria Elisabeth Suijkerbuijk, * 18-09-1881 te Roosendaal, + 30-12-1958 te Roosendaal (77 jaar). Zestien kinderen, geboren in de jaren 1899-1924.
 
5. Marinus (Marijn) de Bruijn, wegwerker SS, * 27-05-1883 te Oudenbosch, zoon van Cornelis de Bruijn, + 04-12-1960 te Roosendaal (77 jaar), gehuwd op 22-05-1905 te Roosendaal met Cornelia Dimphna van Geel, * 14-12-1885 te Roosendaal, + 07-08-1961 te Roosendaal (75 jaar).
 
6. Petrus (Peerke) Jacobus Palings, wegwerker SS en landbouwer, * 05-11-1885 te Roosendaal, + onbekend, gehuwd op 01-07-1912 te Essen met Anna Maria Ickroth, * 22-10-1881 te Essen, + 29-01-1937 te Roosendaal (55 jaar).
 
7. Petrus de Bruijn, los arbeider SS (geen spoorwegpet), * 03-01-1892 te Roosendaal, zoon van Cornelis de Bruijn, + 30-05-1943 te Roosendaal (51 jaar), gehuwd op 10-09-1920 te Roosendaal met Rosalia van Ginderen, * 09-09-1890 te Roosendaal, + 15-07-1949 te Roosendaal (58 jaar).
 
9. Petrus Oosterbos, arbeider SS, * 28-11-1887 te Roosendaal, + 07-12-1966, gehuwd op 27-05-1913 te Roosendaal met Johanna Catharina Goorden, * 03-10-1887 te Roosendaal, + 18-03-1956 te Roosendaal (80 jaar). Acht kinderen, waarvan drie op zeer jonge leeftijd zijn overleden.
 
10. Adrianus Franciscus Oosterbos, wegwerker SS, * 21-11-1883 te Roosendaal, + 08-10-1950 te Roosendaal (66 jaar),
gehuwd op 26-09-1910 te Roosendaal met Catharina Maria van den Broek, * 17-06-1887 te Roosendaal, + 20-01-1944 te Roosendaal (56 jaar). Elf kinderen, waarvan twee op zeer jonge leeftijd zijn overleden.
 
In het jaar dat de foto werd gemaakt, woonde in de wachterswoning 22 spoorwegwachter Dingenis Cornelis Bouwman, * 15-10-1871 te Middelburg, gehuwd met Jannetje Lourense, * 01-07-1871 te Aagtekerke, wachteres. Het echtpaar had zich op 17 juni 1893 vanuit Oost en West Souburg in Roosendaal gevestigd. Pas rond 1905 verhuisden zij naar wachterswoning 22, van waaruit zij op 21 februari 1916 naar Woensel vertrokken.
 
Wachterswoning 22 was in 1885 volgens het bestek 396 SS gebouwd. De afmetingen waren 7,1 x 3,95 meter voor het hoofdgebouw en 4,0 x 2,6 meter voor de aanbouw (keuken en privaat). De aanbesteding vond plaats op 23 september 1884. In de loop van 1885 kwam het werk gereed. De bergplaats voor materialen en gereedschappen voor de op het baanvak Roosendaal - Essen aan het werk zijnde ploeg wegwerkers van de Dienst van Weg & Werken werd geplaatst in 1906. Bij het maken van de foto was het houten gebouwtje dus nog nagelnieuw.
 
Wachterswoning 22 kreeg in 1920 een flinke uitbreiding en wijziging volgens het bestek 1409 SS. De aanbesteding vond plaats op 9 december 1919. De afmetingen werden 9,4 x 3,95 meter voor het hoofdgebouw en 5,4 x 3,5 meter voor de aanbouw (keuken en privaat). Nadat in 1926 de bewaking van de Watermolenstraat was opgeheven, had wachterswoning 22 nog uitsluitend een bestemming als woonhuis voor spoorwegpersoneel. Volgens de Dienst van Weg & Werken van NS werd wachterswoning 22 in 1941 afgebroken.
 
Inmiddels was ook de spoorwegovergang in de Watermolenstraat (km 25,632 Zlw - Esn) verleden tijd. Toen na de Eerste Wereldoorlog de kosten te hoog uitvielen, werd de bewaking in 1926 opgeheven. Al in een vrij vroeg stadium kwam hier op 11 september 1957 een AKI tot stand. Deze werd in 1975 vervangen door een AHOB, nadat de overweg in het voorjaar van 1974 was verbreed. Bij het vorderen van de aanleg van de nieuwbouwwijk Tolberg Oost werd de AHOB op 17 augustus 1987 buiten dienst gesteld. Kort daarna vond de opbraak van de overweg plaats.
 
 

3. Wachterswoning 23 met blokpost 61 aan de Tolbergsestraat te Roosendaal
(WH = wachthuis of wachterswoning, MP = kilometerpaal)
 
 
Overwegen bij km 26,095 (Tolbergsestraat), km 26,460 (particulier), km 26,692 (Hoekstraat) en km 26,976 (Brammeweg).
 
 
Woning 23, km 26,115 Zlw-Esn (rechts), aanbesteding volgens bestek 396 SS in 1884, gereed in 1886 en vernield in 1944.
 
 
Een ietwat onscherpe foto uit 1978 geeft een beeld van de situatie in latere jaren, juist op het moment dat een Benelux-trein naar Brussel- Zuid de overweg gaat passeren. Uiterst rechts, juist buiten beeld, stond in vroegere jaren wachterswoning 23, en kort tegen de weg de voormalige 'blokpost 61'. Voorbij de overweg zijn de huizen op nummers 5, 3 en 1 te zien, en eventueel nog een pand met het nummer 1A of 3A, zie kaartje hieronder.
 
 
In de nacht van 1 op 2 december 1944, om vijf voor drie, sloeg bij de spoorwegovergang aan de Tolbergsestraat een V1-vliegtuigbom in, precies tussen de boerderij van Willem Thielen op nummer 5 en het huis van Frans Aarts op nummer 7, aangeduid met een kruisje. De 'blokpost 61' lag aan de noordzijde van wachterswoning 23, kort tegen de weg. Het pijltje duidt op de plek, waar de hieronder staande foto is gemaakt van de vijf kinderen Dam.
 
 
Ter gelegenheid van het zilveren huwelijksfeest van het echtpaar Dam – Buijs op 1 mei 1944 werden de kinderen gefotografeerd op het weiland van boer Adrianus Thielen aan de noordwestzijde van de overweg. Duidelijk is het huis te zien met het opschrift ‘Blokpost 61’ met links ervoor een stukje  van ‘blokpost 61'. Foto, collectie Familie Dam, Hoeven.
 
 
Tolbergsestraat 9
Een foto van geringe hoogte laat precies zien, waar wachterswoning 23 heeft gestaan. Links zie je nog de blokseinpaal voor treinen uit Essen naar Roosendaal. De andere blokseinpaal voor treinen van Roosendaal naar Essen staat links buiten beeld. Mocht een trein tot stilstand komen, dan moest die in elk geval de overweg vrijhouden, vandaar dat een paal altijd voor een overweg stond. De lege plek links is de plaats van de woning. 'Blokpost 61' zelf stond kort tegen de overweg, zoals de tekening laat zien. Die plek ligt op de foto dus buiten beeld. Wel is een regenput behouden gebleven en een houten schuurtje dat kort tegen de heg met de buren op nummer 11 staat.
 
Tolbergsestraat 11 en 11 A
Op het erf van nummer 11 is bij de explosie van de V1 het dak van de schuur geblazen. Het huis ernaast met de markante voorgevel staat echter nog niet op de kaart uit 1935. Goed is te zien dat het een nieuwbouw uit de jaren dertig is. Deze kreeg huisnummer 11 A. De foto is waarschijnlijk op een maandag genomen, want op twee plaatsen hangt de wekelijkse was buiten (en vroeger gebeurde dat altijd op maandag). Ook is het pad aan de overzijde van de spoorweg naar huisnummer 7 goed te zien.
 
Janus Thielen
Buurman Janus Thielen, geboren in 1929 als zoon van Willem, vertelt: “Ik lag samen met mijn broer in de bedstee, toen ik wakker werd van een enorm geraas. In het schijnsel van de maan zag ik dat ik onder een zware balk lag, weliswaar niet bekneld, maar ik kon er ook niet onder uit, zonder mijn broer in gevaar te brengen. Als eerste kwam Nar Verbeek uit de Watermolenstraat hulp bieden. Hij werd al gauw gevolgd door enkele tientallen mensen uit de buurt. Het duurde echter zo’n anderhalf uur, voordat ik werd bevrijd. Gelukkig mankeerden wij en de andere familieleden niet zo veel. Alleen de veestapel in de stal was er slecht aan toe. Dertien van de zeventien koeien overleefden de V1-inslag niet. Zij zaten bekneld onder steenpuin, balken en stalgangen of overleden aan bloedverlies. Zelfs de vier overgebleven koeien stierven nog in het jaar daarop.”
 
Wachterswoning 23
Op het erf was een grote kuil ontstaan met een diepte van circa drie meter, waarin van de V1 niets meer terug te vinden was. Het zand lag tot op enkele honderden meters in de omtrek. Door de enorme explosie werden de panden op de nummers 5, 7, 9 en 11 totaal verwoest. Tot in de verre omtrek ontstond grote schade aan ramen en daken. Van wachterswoning 23 ten zuidwesten van de overweg op nummer 9 was bijna niets meer overeind gebleven. Aan de kant van de Tolbergsestraat was in zwarte letters op de wit gepleisterde gevel ‘blokpost 61’ geschilderd.
 
Blokpostwachter Toon Dam
De woning was het onderkomen van blokpostwachter Toon Dam en zijn vrouw Cornelia Buijs met hun kroost. De kinderen die op de bovenverdieping aan de ‘Nispense’ kant lagen te slapen, werden bij de V1-inslag naar buiten geslingerd. Daarbij werd zoon Wim ernstig gewond. De vloer van het opkamertje viel met bed en al naar beneden in de kelder.
Vader Toon had op dat moment nachtdienst in de blokpost aan de overweg, op enkele meters afstand van zijn huis. De ramen waren vanwege het gebrek aan glas grotendeels met planken dicht gemaakt. Om treinen uit de richting Essen te zien aankomen, was er een spiegeltje geplaatst. Toon hoorde plotseling een enorm geraas en wilde naar buiten gaan om te kijken wat er aan de hand was, maar aangezien de deur door het vocht wat klemde, lukte dat niet meteen. Voordat hij het wist, lag Toon onder de loodzware ‘blokkast’ en kreeg hij het versplinterde glas van het spiegeltje in zijn ogen.
In het ziekenhuis in Bergen op Zoom constateerden artsen zware kneuzingen aan zijn linkerschouder door het omvallen van de ‘blok-kast’. Zijn linkeroog was niet meer te redden. Aan het rechteroog ontstonden ontstekingen, zodat Toon vier weken later geheel blind was. Geen enkele oogarts kon hem nog helpen. Na zes weken werd Toon uit het ziekenhuis ontslagen. Ook zijn zoon Wim had er een tijdje doorgebracht.
 
Nog meer tegenslag
De families Thielen en Dam werden door buurtbewoners aan andere kleren geholpen en kregen enkele weken lang een gastvrij onder-dak bij de familie Rommers – Dekkers aan de Watermolenstraat. Cornelia Buijs en haar kinderen verhuisden rond Nieuwjaarsdag 1945 naar de Groenstraat, waar een woning leeg stond na de vlucht of de arrestatie van een NSB’er met zijn gezin. Tot overmaat van ramp overleed Cornelia Buijs echter op 2 juli 1945.
Toon was voortaan aangewezen op hulp van zijn kinderen en een blindengeleidehond. De wachterswoning werd niet meer herbouwd; alleen ‘blokpost 61’ bleef nog in dienst tot 8 januari 1957, in afwachting van de elektrificatie van het baanvak Roosendaal – Essen en het in dienst stellen op 23 september 1957 van automatisch blokstelsel met lichtseinen (voor links rijden).
 
Eigenlijk dubbel pech
Overigens was Toon Dam nog maar vrij kort werkzaam geweest op ‘blokpost 61’. Jarenlang had hij aan het Gors onder de gemeente Hoeven als seinwachter op ‘blokpost 63’ gediend. In juni 1939 kreeg Toon een overplaatsing naar Nuland – Geffen, een in 1938 gesloten stopplaats aan de spoorweg ’s-Hertogenbosch – Nijmegen, die wel als blokpost in dienst was gebleven. De overplaatsing kwam hem zeer ongelegen, temeer omdat hij in Hoeven een boerderijtje had, dat hij noodgedwongen moest gaan verhuren. In september 1939 volgde zijn gezin hem naar Nuland – Geffen. Tot hun ‘geluk’ mochten zij echter een jaar later naar ‘blokpost 61’ op Tolberg.
 
Noot: Informatie is deels afkomstig van wijlen Mw. J.C. Dam (te Hoeven, dochter van Toon Dam. Overigens werd wachterswoning 23 (Rsd-Esn) al in 1897 als 'seinpost' ingericht om treinen op dat baanvak elkaar sneller te laten opvolgen. Pas in 1907 is er sprake van 'blokpost 61'.
 
 

4. Tolbergsestraat als verbinding tussen café 'Planken Wambuis' en Watermolenstraat
 
Zo de overwegen op Vijfhuizenberg (ww 21) , Watermolenstraat (ww 22), Hoekstraat (ww 24), Maartenstraat (ww 25), Bergsebaan (ww 26) en Maststraat (ww 27) nog allemaal in het veld herkenbaar zijn of er nog steeds liggen, zo is dat met de overweg aan de Tolbergsetraat niet meer het geval. Niets herinnert meer aan de vroegere plaats. Onderstaand een kaartje van het gebied en de inpassing daarvan op een foto uit Google Earth.
 
 
Omdat foto's uit Google Earth steeds een soort 'bolling' vertonen in het perspectief en oude kaarten nogal wat onjuistheden hebben, is de inpassing van de kaart slechts mogelijk door het transformeren in alle richtingen. Het resultaat is echter wel een inzicht omtrent de ligging van vroegere straten en gebouwen.
 
 
De plaats van de vroegere wachterswoning 23 kwam in het midden van de jaren tachtig van de vorige eeuw tegen de geluidswal langs de spoorweg te liggen. Slechts enkele boerderijen in de vroegere Tolbergsestraat zijn overeind gebleven als woning.
 
 
KD 061-35           01-02-1981          NMBS, 020+018, leeg materieel naar Essen, Roosendaal (nabij Tolbergsestraat). De fotograaf staat op het toegangswegje naar het pand op Tolbergseweg 6 en 8. Rechts staat de boerderij aan de Watermolenstraat 6.
 
 

5. Van Tolbergsestraat naar Hoekstraat
 
 
Naast de huidige foto uit Google Earth is een plattegrond uit vroeger tijden geplaatst met daarop het weggetje tussen de Tolbergsestraat en de Hoekstraat. Het parallel aan 'het spoor' liggend stuk weggetje moest in 1984 plaats maken voor de verbreding van het talud van de spoorweg. De rest viel ten offer aan de bouw van Tolberg West. De huidige Willem Dreesweg snijdt 'het spoor' ter hoogte van de vroegere knik in het weggetje. Duidelijk is op de foto de plek van de vroegere wachterswoning 24 te zien. Verder lag het vroegere weggetje vanuit de Hoekstraat in noordelijke richting pal langs de westzijde van de huidige boerderijkavel achter de grote schuur.
 
 
ZW 108-15          07-03-1982          NMBS, 809, trein 1760 (Roosendaal - Oostende), Roosendaal (nabij Tolbergsestraat). De fotograaf staat op de in aanleg zijnde geluidswal aan de oostzijde van de spoorweg. Boven het treinstel uit is het huis op Tolbergsestraat 11A te zien. Uiterst rechts staat het pand Tolbergsestraat 6 en 8. Tussen dit pand en de Tolbergseweg is in 1986 de onderdoorgang voor fietsers en voetgangers aangelegd.
 
 
KD 061-26           01-02-1981          NMBS, 811, trein 1764 (Roosendaal – Oostende), Roosendaal (nabij Tolbergsestraat). Het pad naast de spoorweg werd door mensen uit de buurt regelmatig gebruikt om snel naar of van huis te fietsen. De fotograaf staat precies in de bocht van het landweggetje tussen de Tolbergsestraat (met links in de verte onder andere het huis op Tolbergsestraat 11A) en de Hoekstraat. Zo landelijk was Roosendaal nog. In de verte, juist langs de paal van de bovenleiding, prijkt de watertoren.
 
 
ZW 099-11          19-07-1981          NS/NMBS, 1202+1205, trein 175 (Amsterdam CS - Brussel Zuid), Roosendaal (nabij Tolbergsestraat). De fotograaf staat wat verder naar het zuiden op het landweggetje tussen de Tolbergsestraat (met links in de verte onder andere het huis op Tolbergsestraat 11A) en de Hoekstraat. In de verte (juist langs de paal van de bovenleiding) pronkt de watertoren.
 
 
KD 061-27           01-02-1981          NS/NMBS, 0103+2557, trein 169 (Amsterdam CS - Brussel Zuid), Roosendaal (nabij Tolbergsestraat). De fotograaf staat weer wat verder naar het zuiden op het landweggetje tussen de Tolbergsestraat (met links in de verte onder andere het huis op Tolbergsestraat 11A) en de Hoekstraat. Rechts ligt het in 2021 nog steeds aanwezige bosje.
 
 
ZW 133-10          14-03-1984          NS/NMBS, 0104+2555, trein 171 (Amsterdam CS - Brussel Zuid), Roosendaal (nabij Hoekstraat). Inmiddels is het talud aan weerszijden van hele baanvak tussen Roosendaal en de landsgrens (vanwege verzakkingen) verbreed, waarvoor het aan de westzijde parallel liggende landweggetje moest plaatsmaken.Rechts ligt het in 2021 nog steeds aanwezige bosje. Aan de oostzijde van de spoorweg zijn de eerste huizen in aanbouw. Ongeveer halverwege de trein doorkruist de huidige Willem Dreesweg de spoorweg.
 
 
ZW 095-04          02-05-1981          NS, 2488, ('bonte') goederentrein 44542 (Essen - Roosendaal), Roosendaal (tussen Tolbergsestraat en Hoekstraat). De fotograaf kijkt vanaf de oostzijde van de spoorweg in zuidwestelijke richting. In de verte is nog een boerderij aan de Hoekstraat te zien. Uiterst links in beeld staat een populier die het nog tot eind 2010 uithield. Ongeveer halverwege de trein wordt de spoorweg doorkruist door de huidige Willem Dreesweg.
 
 
KD 072-33           05-09-1981          NS/NMBS, 2558+010?, trein 162 (Brussel - Amsterdam CS), Roosendaal, tussen Tolbergsestraat en Hoekstraat. Uiterst links in beeld staat een populier die het nog tot eind 2010 uithield. Ongeveer halverwege de trein wordt de spoorweg doorkruist door de huidige Willem Dreesweg.
 
 
ZW 108-14          07-03-1982          Locomotief NS 2483 passeert met een goederentrein van Essen naar Roosendaal, ongeveer ter hoogte van de huidige Willem Dreesweg en een paar honderd meter ten noorden van de Hoekstraat. In de verte zijn enkele boerderijen aan de Hoekstraat te zien.
 
 
ZW 181-04          05-04-1986          NS/NMBS, 0904+1205+1203, trein 187 (Brussel Zuid - Amsterdam CS), Roosendaal, tussen Tolberg-sestraat en Hoekstraat. De fotograaf staat op de inmiddels aangelegde geluidswal aan de zuidwestzijde van de nieuwbouwwijk Tolberg West en kijkt uit op de boerderij (Hoekstraat 7), het witte woonhuis op Hoekstraat 6 en de overweg aan de Hoekstraat. Goed is ook het aanzienlijk bredere talud van de spoorweg te zien, waarvoor het vroeger parallel aan het spoor liggende landwegje moest plaatsmaken. Midden in beeld staat een populier die het nog tot eind 2010 uithield.
 
 
De spoorwegovergang naderend vanuit het westen op een sneeuwrijke 3 januari 2010 is links het boerderijtje op Hoekstraat 7 te zien en rechts het woonhuis op Hoekstraat 6. Markant in het midden staat de de populier, die aan het einde van dat jaar tot op een meter of drie hoogte zou worden gekapt. Ongeveer in 2018 viel de boom geheel aan de zaag ten offer.
Inmiddels heeft woonhuis bij de boerderij plaats gemaakt voor een geheel nieuwe woning op dezelfde plaats. Rechts staat het woonhuis op Hoekstraat 6 dat enkele jaren na het maken van de foto in andere handen overging en inmiddels drastisch is gemoderniseerd. Vanuit dit standpunt gezien, stond de wachterswoning 24 links voorbij de overweg.
 
 

6. Wachterswoning 24 aan de Hoekstraat te Roosendaal
(WH = wachthuis of wachterswoning, MP = kilometerpaal)
 
 
Overwegen bij km 26,692 (Hoekstraat), km 26,976 (Brammeweg), km 27,654 (Everlandscheweg), km 27,870 (particulier) en km 28,155 (Maartenstraat).
 
 
Woning 24, km 26,677 Zlw-Esn (links), aanbesteding volgens bestek 396 SS in 1884, gereed in 1886 en afgebroken in 1935.
 
 
Uit het zuiden kijkend op 2 februari 2014 is links het woonhuis op Hoekstraat 6 uit 1913 te zien en rechts het boerderijtje op Hoekstraat 6 uit 1925. Inmiddels is het eerste pand vermieuwd, terwijl het tweede is gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Vanuit dit standpunt gezien, verdween wachterswoning 24 achter het huis links en was er tot 1925 pal daarnaast nog een huis te zien. Dat was gebouwd in 1871 als onderkomen voor een spoorwegwachter, want tot die tijd moest die het slechts doen met een wachtpostje naast de overweg.
 
 
Zoals te zien is op de plattegrondtekening, stond er bijna pal naast de wachterswoning nog een woonhuis. Drie woningen op een kluitje, bijna pal naast een wachterswoning, had vaak een reden. Vaak waren het van oorsprong keuterboertjes die naast hun eigen werk in dienst waren gekomen bij 'het spoor' als 'wegwerker' of als 'loopwachter' (afloskracht van vaste wachters). Op deze wijze verzekerden zij zich van een extra inkomen, naast het karige bestaan in de landbouw en/of veeteelt. Bij hun afwezigheid thuis, deed hun vrouw dan het werk op de boerderij. De foto is gemaakt op 2 februari 2014.
 
 

7. Wegwerkers bij de Brammeweg
 
Nog geen driehonderd meter ten zuiden van de overweg in de Hoekstraat (km 26,692 Zlw-Esn) lag in vroeger dagen de overweg in de Brammeweg (km 26,976). Vanuit de Brammeweg kon je dan de boerderij bereiken op het huidige adres Hoekstraat 8, helemaal aan het einde van deze doodlopende weg. Het stuk weg tussen de overweg in de Hoekstraat en die in de Brammeweg bestond toen nog niet.
 
De overweg in de Hoekstraat was er al vanaf het prille begin van de spoorweg van Antwerpen naar Roosendaal in 1854. Naast deze overweg stond wachtpost 28 (km 26,683 links, in 1885 vervangen door wachterswoning 24, km 26,677 links). In 1925 werd de bewaking opgeheven, vanwege de te hoge kosten. Waarschijnlijk omdat het uitzicht werd belemmerd, viel wachterswoning 24 al in 1935 ten prooi aan de slopershamer. Pas in september 1972 werd een AKI in dienst gesteld, die in mei 2005 werd vervangen door een AHOB.
 
Iets eerder, in 1924, werd ook de bewaking van de overweg in de Brammeweg opgeheven. Deze geschiedde overigens op afstand vanuit de wachterswoning aan de Hoekstraat. In mei 1978 werd een groot deel van de Brammeweg aan het verkeer onttrokken en daarmee verviel ook het bestaansrecht van die overweg. Om de boerderij op het huidige adres Hoekstraat 8 bereikbaar te houden, werd tussen de twee boerderijtjes bij de overweg in de Hoekstraat (nummers 6 en 7) en de vervallen overweg in de Brammeweg een nieuw stuk weg aangelegd. Waarschijnlijk was er op die plaats vanwege het kronkelige verloop al wel een landbouwweggetje in gebruik. Nu is hier het verkeer drukker dan ooit, vanwege het volkstuinencomplex, schuin tegenover de boerderij aan de Hoekstraat 8. Overigens is deze boerderij ook al lang niet meer als zodanig in gebruik.
 
 
Rond 1930-1935 staat een dubbele ploeg wegwerkers, kort bij de overweg in de Brammeweg, te poseren voor de Roosendaalse (beroeps-)fotograaf Herman Vreugde. Hij staat met zijn platencamera (op statief) op de overweg. Het is één van de weinige foto's van spoorwegpersoneel bij het werk aan de ' lijn'.
 
Dat Herman Vreugde daar stond, was niet zo maar toevallig. Zijn vader was in 1909 als kolendrager op het Roosendaalse tractiedepot in dienst getreden. Zijn moeder was een dochter van Hermanus Vos (spoorwegwachter en ploegbaas) en Adriana Verbiest (wachteres aan de Maststraat in Nispen). Het echtpaar woonde van 1889 tot 1911 in de daar naast de overweg staande wachterswoning 27.
Na hun pensionering in 1911 volgde de oudste zoon Adrianus zijn vader op als wegwerker. Hij was gehuwd met Elisabeth Michielsen en zij volgde haar schoonmoeder op als wachteres. Bij de opheffing van de bewaking in 1922 aan de Maststraat werden zij overgeplaatst naar Tilburg.
 
Uit het gezin van Hermanus Vos, dat elf kinderen telde, kwamen liefst vier zonen als spoorwegwachter en/of wegwerker bij 'het spoor' in dienst. Dit waren Adrianus (al genoemd), Johannes Petrus, Willem Franciscus en Petrus Hermanus. Dochter Johanna trouwde op 26 juni 1899 met Karel Willem Johannes Vreugde. Zij waren de vader en moeder van fotograaf Herman Vreugde.
 
Op de foto is de man in het witte jasje links ploegbaas Petrus Hermanus, geboren op 14 april 1884 te Krabbendijke. Dat was dus een broer van Herman's moeder en voor Herman 'Oom Piet'. De andere ploegbaas, helemaal rechts, is niet bekend. Maar kennelijk had 'Oom Piet' aan Herman gevraagd om hem en zijn ploeg eens te komen fotograferen en, om de verkoop van afdrukken te stimuleren, had hij natuurlijk ook zijn collega met ploeg en al uitgenodigd om er bij te komen staan. Een ploeg wegwerkers bestond doorgaans uit een man of vijf à zes. Aangezien in die tijd veel mensen hun huwelijkspartner in eigen buurt of werkkring zochten, zullen er ongetwijfeld nog wel meer familieleden van Herman op de foto staan. Maar lang niet alle namen van de mensen op de foto zijn bekend.
 
Herman Vreugde kijkt bij het maken van zijn foto in zuidelijke richting en ziet daarbij links de boerderij op het latere adres Hoekstraat 8 staan. Achter de groep wegwerkers bevindt zich een (mist-)baken, ten teken dat de machinist van een trein uit Essen zijn snelheid moet verminderen tot 30 km/h, tenzij hij ziet dat het hoofdsein bij wachterswoning 23 met blokpost 61 (km 26,115) op veilig staat. Dit sein geeft toegang tot het blok tussen blokpost 61 en seinhuis A op het emplacement in Roosendaal. Het baken staat op een afstand van circa 400 meter van het voorsein dat voorafgaat aan het hoofdsein dat zich weer zo'n 450 meter verderop bevindt en toegang geeft tot het blok tussen blokpost 61 en het emplacement in Roosendaal.
 
Bij mist kon de machinist dit sein vanaf de overweg aan de Brammeweg nooit zien en diende hij de trein altijd af te remmen tot 30 km/h, zodat hij in een voorkomend geval toch nog op tijd tot stilstand kon komen. De vormgeving van een (mist-)baken deed een voor de machinist duidelijk hoorbaar weerkaatsend geruis ontstaan, ten teken dat hij moest gaan opletten. Volgens het seinreglement uit die tijd bestond een (mist-)baken uit twee rechthoekige borden achter elkaar geplaatst, oplopend in de bewegingsrichting van de trein, wit van kleur met schuine zwarte strepen.
 
Interessant op de foto is ook de bovenbouw (rails en dwarsliggers). Links liggen rails in NP46 (Normaal Profiel 46 kg/m), gemonteerd op stoelen. Vanaf de jaren 1920-1930 werd in Nederland op hoofdspoorwegen de bovenbouw verzwaard, waarbij een indirecte bevestiging van de rails op de dwarsliggers werd toegepast. Rechts ligt een ouder (en lichter) type spoorstaaf met een directe bevestiging. Kennelijk was het baanvak Roosendaal - Essen (grens) toen aan de beurt voor een grootscheepse vernieuwing van de bovenbouw. Dat betekende een maandenlange arbeid voor meerdere ploegen van de Dienst van Weg & Werken en dat allemaal tussen de treinenloop in. Van een stremming van de treindienst gedurende enkele weken was destijds absoluut geen sprake.
 
Heden ten dage komt het NP46-profiel alleen nog maar voor op secundaire lijnen, raccordementen en fabriekssporen. Op hoofdlijnen wordt minstens UIC54 (54 kg/m) toegepast. Bij de HSL is dat zelfs UIC60 (60 kg/m).
 
 
De boerderij aan de Hoekstraat 8 valt op vanwege het feit dat de schuur hoger is opgetrokken dan het huis. Inmiddels is in 2010 en 2011 het dak geheel vernieuwd, maar de vorm is hetzelfde gebleven. Foto uit 1978.
 
 
Op 15 juli 1985 passeren locomotieven NS 2525+2466 met een goederentrein uit Essen de boerderij aan de Hoekstraat 8. Het complex met volkstuinen is nog niet aanwezig. De overweg lag ter hoogte van de eerste wagens achter de locomotieven.
 
 
Treinstel NMBS 037 passeert als trein L 7588 (Roosendaal - Antwerpen Centraal) op 17 mei 1985 de boerderij aan de Hoekstraat 8. Het hoge dak van de schuur is duidelijk te onderscheiden. Op de achtergrond zijn de panden aan de Hoekstraat te ontwaren en zelfs nog de kenmerkende populier die eind 2010 een kop kleiner werd gemaakt. De overweg in de Brammeweg lag ongeveer halverwege tussen het treinstel en de Hoekstraat.
 
 
Locomotief NMBS 1340 passeert op 22 augustus 2010 met autoslaaptrein 1402 (omgeleid via Roosendaal, wegens werkzaamheden tussen Maastricht en 's-Hertogenbosch) het punt, waar vroeger de overweg in de Brammeweg lag. Deze weg kwam destijds van rechts, maar eindigt nu bij de 'boerderij' aan de Brammeweg 8 (tweehonderd meter rechts buiten de foto). Links op de achtergrond ligt de boerderij aan de Hoekstraat 8 en het volkstuinencomplex. De overweg was gesitueerd ter hoogte van de tweede wagen met auto's. Het stuk van de weg waarop de fotograaf staat, bestond tot 1978 niet.
 
 

8. Wachterswoning 25 aan het Everlandwegje te Nispen
(WH = wachthuis of wachterswoning, MP = kilometerpaal)
 
 
Overwegen bij km 27,654 (Everlandscheweg), km 27,870 (particulier), km 28,155 (Maartenstraat), km 28,638 (particulier) en km 29,159 (Bergsebaan).
 
 
Met als referentie de (nog steeds bestaande, maar gewijzigde) boerderij rechts in beeld, zijn de voormalige overwegen bij km 27,654 (Everlandscheweg) en km 27,870 (particulier) te plaatsen, de eerste achter de Beneluxtrein (slechts één enkel 'tweetje' bestaand) en de tweede kort achter de fotograaf. Links van hem ligt sinds 1968 een nieuw Everlandswegje, dat ter hoogte van het treinstel afbuigt naar links. De foto is gemaakt in 1969, een goed jaar na het opbreken van de twee overwegen. Overigens kwam de nieuwe situatie met het Everlandwegje pas in 1980 op de landelijke topografische kaart...!
 
 
ZW 111-01          13-05-1982          NMBS, 2365, bedevaarttrein naar Lourdes. Links ligt het Everlandwegje. Tot in 1968 lag er een overweg, een eindje voorbij de huidige bocht (km 27,654) en een eindje terug van de bocht (km 27,870). Vanaf beide overwegen was de boerderij, rechts in beeld, te bereiken. Nog juist in beeld staat de televisietoren achter de boerderij. De fotograaf staat ongeveer bij km 28,0.
 
 
KD 078-03           13-05-1982          NS/NMBS, 010?+2551, trein 169 (Amsterdam CS - Brussel Zuid) nadert de overweg uit 1968 in het Everlandwegje. Links staan de bomen die inmiddels zijn uitgegroeid tot een fraai beeld in deze landelijke omgeving. De fotograaf staat ongeveer bij km 28,0. Overigens kwam de nieuwe situatie met het Everlandwegje pas in 1980 op de landelijke topografische kaart...!
 
 
Woning 25, km 28,168 Zlw-Esn (rechts), aanbesteding volgens bestek 396 SS in 1884, gereed in 1886 en afgebroken in 1935.
 
 
18-08-2009          1864       Railion (RN), 266.452-2, gtr. 47558, Nispen, Everlandwegje (± 17.15 u.). De trein rijdt van met auto-onderdelen van Opel uit Duitsland via Roosendaal naar Antwerpen. Inmiddels is deze vestiging in de Belgische havenstad al jaren terug gesloten.
Wachterswoning 25 stond rechts over de waterloop (destijds op de kaart nog als 'Sint Maartensloop' aangeduid, maar tegenwoordig bekend als het 'Stokske', waar de wachter de beschikking had over een akkertje. In de jaren tachtig van de vorige eeuw was dat akkertje nog in het veld te zien, maar inmiddels maakt dat stukje grond al lang deel uit van een veel groter landbouwperceel. De overweg lag op dezelfde plaats als op de foto. Het huidige stuk Everlandwegje, parallel aan de westzijde van de spoorweg, ontstond pas in 1968, waarna de overwegen bij km 27,654 (Everlandscheweg) en km 27,870 (particulier) konden worden opgeheven.
 
 

9. Wachterswoning 26 aan de Bergsebaan te Nispen
(WH = wachthuis of wachterswoning, MP = kilometerpaal)
 
 
Overwegen bij km 29,159 (Bergsebaan), km 29,480 (particulier) en km 29,910 (Maststraat).
 
 
Woning 26, km 29,176 Zlw-Esn (links), aanbesteding volgens bestek 396 SS in 1884, gereed in 1886 en afgebroken in 1926.
 
 
KD 062-04           14-02-1981          NS/NMBS, 0902+ 0903, trein 161 (Amsterdam CS – Brussel Zuid) is zojuist de overweg de Bergsebaan te Nispen gepasseerd. De wachterswoning stond vanuit de fotograaf gezien rechts vóór de overweg op het verhoogde gedeelte. Ernaast lag nog een boerderij.
 
 

10. Wachterswoning 27 aan de Maststraat te Nispen
(WH = wachthuis of wachterswoning, MP = kilometerpaal)
 
 
Overwegen km 29,910 (Maststraat), km 30,245 (particulier, boerderij 'De Passant Stee'), km 30,652 (Nigtestraat, sinds 1877) en Grensstraat (B). De landsgrens ligt op km 31,144 (vanuit Brussel: km 75,250).
 
 
Wachterswoning 27, km 29,891 Zlw-Esn (links), gebouwd in 1854 en afgebroken in 1965.
 
 
Deze foto uit 1944 werd kort na de bevrijding van Nispen gemaakt. Op het hekwerk voor het huis is het bordje ‘Wheels only’ te zien. Dit diende om aan te geven, dat alleen wielvoertuigen op de zandwegen mochten rijden. Als de bemanning van de tanks dat niet deed, dan bleef er helemaal niets meer over van de toch al zeer slechte zandwegen in die tijd. Rupsvoertuigen moesten maar door de velden naar hun bestemming rijden.
 
Wachterswoning 27 is verbonden aan het tragische einde van Wim Vissers. Zijn vader, Leonardus Franciscus (Frans) Vissers, was wegwerker bij de NS en gehuwd met Cornelia Schrauwen. Het gezin woonde in wachterswoning 27. Het nummer stond in 1944 slecht leesbaar op de zijgevel.
 
Rond het middaguur op 23 oktober 1944 kreeg het huis van de familie Vissers-Schrauwen een inslag van een granaat. Vader en moeder zaten met hun zeven kinderen in de kelder van het huis, aangezien Duitse soldaten de schuilkelder achter op het erf hadden gevorderd. De granaat ontplofte tegen de kelderdeur. Daarbij werd de elfjarige Wim door een scherf getroffen. Hij verloor veel bloed en had dringend hulp nodig. Alleen werd dat niet meteen opgemerkt, waarschijnlijk omdat iedereen door rondvliegende glasscherven van kapotgeslagen weckflessen uit de wintervoorraad was getroffen.
Pas toen men zag hoe stil Willem was en bleek wegtrok, pakte vader Vissers zijn zoon in de armen. Hij ging met hem, onder zwaar artillerievuur en door sloten en greppels,naar het dorp. Om een uur of vijf die middag zag hij hoe een Duits Sprengkommando de kerktoren van Nispen opblies. Inmiddels waren vele dorpsbewoners op de vlucht geslagen. Pas in de avonduren bereikten vader en zoon het klooster in de Dorpsstraat 71. Daar zou in de kelder een dokter aanwezig zijn. Maar helaas overleed Wim kort na aankomst.
 
Na de oorlog werd de wachterswoning hersteld, maar vader Frans Vissers stierf al in 1951, slechts 50 jaar oud. Zijn vrouw bleef met alle kinderen in de woning achter. Nadat zij de deur uitwaren, verhuisde Cornelia Schrauwen echter naar elders, waarna het huis aan de Maststraat in 1965 kon worden afgebroken.
 
 
Wachterswoning 27 met weduwe Cornelia Vissers-Schrauwen, staand bij de waterput voor het huis, circa 1955.
 
 
Wachterswoning 27, na de elektrificatie van het baanvak Roosendaal - Essen in 1957. Schilderij van P. Bruinincx, circa 1960.
 
 
Een foto in de zomer van 1969, gemaakt vanaf de zuidwestzijde op de overweg in de Maststraat. Sinds medio 1966 was deze overweg met een Automatische Knipperlicht Installatie (AKI) uitgerust, al was de Maststraat nog altijd een zandweg. Sinds de elektrificatie in 1957, waarna de treinen op het baanvak Roosendaal - grens - Essen niet langer meer rechts reden, maar net als in Belgie ook links aanhielden, stonden er bij elke overweg met een AKI op dit baanvak twee borden met de tekst 'WACHT tot het RODE LICHT GEDOOFD is. Er kan NOG een trein komen'.
De in 1965 afgebroken wachterswoning 27 stond achter de relaiskasten aan de overkant van de overweg. Rechts aan de overkant is nog juist een stukje van de Maststraat in de richting van het dorp Nispen te zien. Overigens kreeg de Maststraat per 13 december 2005 een AHOB-installatie bij de overweg.
 
 
Hoe de situatie er heden ten dage uitziet, is op de foto van 10 juli 2011 te zien. De fotograaf staat in de Hollands Diepstraat. Duidelijk is te zien dat de spoorwegbedding in 1984 aanzienlijk is verbreed. De voormalige wachterswoning 27 stond kort achter het hekwerk.
 
 

11. Wachtpost aan de Nigtestraat te Nispen
(WH = wachthuis of wachterswoning, MP = kilometerpaal)
 
Alle wachterswoningen 21 t/m 27 uit 1854 (nr. 27) en 1885-1886 (nrs. 21 t/m 26) werden voorafgegaan door een wachtpost uit 1854, naast of kort bij de latere woningen. Alleen bij de Nigtestraat werd een wachtpost niet opgevolgd door een heuse wachterswoning.
 
 
ZW 058-02          20-08-1978          NMBS, 017,  trein 143 (Roosendaal – Antwerpen Centraal), passeert de Nigtestraat in Nispen. Van 1854 tot in 1877 lag de overweg een dertigtal meters verder in de richting van de grens. De bijbehorende wachtpost stond aan de westzijde van het baanvak.
De AKI dateert uit circa 1975. per 14 december 2005 werd die uitgebreid tot een AHOB. De trein is zojuist het inrijsein voor Essen bijna gepasseerd. In de verte (kort voor de trein langs) is de douanegoederenloods te ontwaren en uiterst links het stationsgebouw van Essen.
 
 
Een foto in de zomer van 1969, gemaakt vanaf de zuidwestzijde op de toen nog onbewaakte overweg in de Nigtestraat, die toen nog een zandweg was, uitsluitend voor landbouwverkeer. Sinds de elektrificatie in 1957, waarna de treinen op het baanvak Roosendaal - grens - Essen niet langer meer rechts reden, maar net als in Belgie ook links aanhielden, stonden er bij elke overweg borden met de tekst 'LET OP. Treinen rijden normaal op LINKER spoor'.
Links staat het inrijsein voor het emplacement Essen beeld. Dat is inmiddels al wat jaren terug enkele honderden meters in noordelijke richting verplaatst. Het inrijsein is ook te zien op de vorige afbeelding, maar dan vanaf de noordoostzijde,
 
 
Het bord met de tekst: 'LET OP. Treinen rijden normaal op LINKER spoor'. De foto is gemaakt op Nieuwjaarsdag 1979, het begin van een strenge winter met veel sneeuwval in het noorden van Nederland.
 
 

12. Tabel overwegen en wachterswoningen op baanvak Roosendaal - Essen
 
Tot slot nog een opsomming van de huidige overwegen en vroegere woningen op het baanvak Roosendaal - Essen (grens).

km 23,885 Overweg Markt/Kade                           
km 24,092 Onderdoorgang Burgemeester Freijterslaan
km 24,502 Viaduct Autosnelweg A 58
km 24,882 (R) wachterswoning 21 (1885-1996), bij vroegere overweg op Vijfhuizenberg   
km 24,950 Spanningsluis uit 1957-1992
km 25,052 1e overweg Willem Dreesweg
km 25,586 (R) wachterswoning 22 (1885-1941), bij vroegere overweg Watermolenstraat
km 26,060 Spanningsluis uit 1992-heden    
km 26,115 (R) wachterswoning 23 (1885-1944), bij vroegere overweg Tolbergsestraat (tevens blokpost 61)
km 26,477 2e overweg Willem Dreesweg
km 26,683 (L) wachterswoning 24 (1885-1935), bij overweg Hoekstraat
km 26,692 Hoekstraat                             
km 28,168 Everlandwegje
km 28,168 (R) wachterswoning 25 (1885-1935), bij vroegere overweg Maartenstraat                    
km 29,159 Bergsebaan
km 29,176 (L) wachterswoning 26 (1885-1926), bij overweg Bergsebaan
km 29,891 (L) wachterswoning 27 (1854-1965), bij overweg Maststraat                                       
km 29,910 Maststraat                                                      
km 30,652 Nigtestraat, overweg aangelegd in 1877
km 30,685 overweg 1854-1877, verplaatsing naar km 30,652 in 1877
km 31,144 landsgrens ( km 75,250 Brussel-Essen) 
 
Leuk om te weten is, dat er vanaf overweg 'De Schuiven', midden in het centrum van Roosendaal, tot aan de landsgrens een hoogte-verschil was (en is) van circa 10 meter over een afstand van circa 7,5 km, iets wat ook duidelijk is te zien in het glooiende landschap.